عرفان ، انسان ، آخرت

سرنوشت افرادی هم چون ادیسون که فاقد ولایت و امامت بوده‌اند و در ضمن خدماتی به جامعه بشری نموده‌اند در آخرت چیست؟

بدیهی است خداوند متعال که نه تنها عادل، بلکه حکیم و رحیم است، از هیچ کس بیش از توان و امکانش سؤالی نمی‌نماید ، چنان چه فرمود: � لا یُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها - خدا هیچ كس را جز به اندازه طاقتش مكلّف نمى‏كند (البقره � 286)�. پس اگر یک دانشمند یا یک عامی، فرصت، امکان و شرایط کسب معلومات و شناخت داشته، اما اهمال کرده، مسئول و پاسخ‌گو است و اگر به نسبت امکان و شرایط خود پیگری نموده، اما به خاطر محدودیت‌های زمانی � محیطی و ... به حقایق لازم دست نیافته، تکلیفی بر او نیست.

اگر چه ادیسون، انیشتین و امثالهم، ولایت امیرالمؤمنین را نمی‌شناختند و نداشتند ، اما بنا به اقرارهای خودشان انسان‌های موحدی بودند و به خاطر دانش و خدماتشان به نوعی مأجور هستند (اجر می‌برند). مگر آن که از روی عمد اهمال یا لجاجت کرده باشند .

آیات ذیل و ده‌ها آیه‌ی دیگر، بیان از آن دارد که هیچ چیز (دانش، نیت، عمل و ...) حتی اگر به کوچکی ذره‌ و مثقالی باشد ، از نظر خداوند متعال، عادل، حکیم و رحیم مخفی و پوشیده نمی‌ماند و هر کس نتیجه‌ی اعمال و رفتار خود را می‌بیند ؛� إِنَّ اللَّهَ لا یَظْلِمُ مِثْقالَ ذَرَّةٍ وَ إِنْ تَكُ حَسَنَةً یُضاعِفْها وَ یُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْراً عَظیماً ؛ خدا ذره‏اى هم ستم نمى‏كند. اگر نیكی باشد آن را دو برابر مى‏كند و (به غیر از اجر متقابل) از جانب خود نیز مزدى به کرامت مى‏دهد .�1

� وَ نَضَعُ الْمَوازینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئاً وَ إِنْ كانَ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَیْنا بِها وَ كَفى‏ بِنا حاسِبین ؛ روز قیامت ترازوهاى عدل را برقرار مى‏كنیم، و به هیچ كس ستم نمى‏شود. اگر عملى به سنگینى یك هسته‌ی خردلی هم باشد به حسابش مى‏آوریم، كه ما حساب‏كردن را بسنده‏ایم .� ، 2 �فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ - وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَه ؛ پس هر كس به وزن ذره‏اى نیكى كرده باشد آن را مى‏بیند - و هر كس به وزن ذره‏اى بدى كرده باشد آن را مى‏بیند .� 3
از نظر خداوند متعال، عادل، حکیم و رحیم مخفی و پوشیده نمی‌ماند و هر کس نتیجه‌ی اعمال و رفتار خود را می‌بیند ؛� إِنَّ اللَّهَ لا یَظْلِمُ مِثْقالَ ذَرَّةٍ وَ إِنْ تَكُ حَسَنَةً یُضاعِفْها وَ یُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْراً عَظیماً ؛ خدا ذره‏اى هم ستم نمى‏كند. اگر نیكی باشد آن را دو برابر مى‏كند و (به غیر از اجر متقابل) از جانب خود نیز مزدى به کرامت مى‏دهد�
دنیا و آخرت

اما نکته‌ی قابل توجه دیگر برای تمامی سؤال‌های مشابه این است که عقل ، عدل و حکمت ایجاب می‌نماید که هر کس به هر هدفی کاری را انجام داد ، به همان هدفش خودش برسد و طبعاً برای هر کسی کاری کرد ، مزدش را از همان کس بگیرد . نمی‌شود برای کسی کاری را انجام داد و مزدش را از دیگری طلب نمود .

لذا اگر دانشمندی برای �علم� کار کرد (علم برای علم)، مزدش را از عالَم علم می‌گیرد. یعنی به نتیجه می‌رسد و دستآورد علمی او به نامش ثبت می‌شود و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. اگر دانشمندی برای � مردم � کاری کرد ، پس مزدش را از همان مردم می‌گیرد . یعنی احتمالاً مردم از او به نیکی و بزرگی یاد می‌کنند و قدردان زحماتش هستند . و اگر هدف یک دانشمند در عرصه‌ی علم و خدمت به مردم، کمال و قرب‌الهی بود ، یعنی برای خدا کاری کرد ، اجر و مزدش با خداست .

البته این امر اختصاص به دانشمندان ندارد و برای همگان چنین است ، حتی اگر کسی نماز بخواند و یا ذکر علی بن ابیطالب علیه‌السلام را به زبان بیاورد و دائم سخن از ولایت به میان آورد، اما هدفش خدا نباشد ، نزد خدا اجری ندارد و همه‌ی اعمال خوبش از بین می‌رود ؛ � وَ الَّذینَ كَذَّبُوا بِآیاتِنا وَ لِقاءِ الْآخِرَةِ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ هَلْ یُجْزَوْنَ إِلاَّ ما كانُوا یَعْمَلُون‏ ؟ اعمال کسانی که آیات ما و دیدار آخرت را تکذیب کردند حبط می‌شود (از بین می‌رود)، آیا جز در مقابل کردارشان کیفر خواهند دید؟ �4

باید دانست که بقای هر عملی ، به طول بقای هدف آن است . پس اگر هدف فانی (دنیا) بود ، آن عمل نیز فانی می‌شود و از بین می‌رود و اگر هدف باقی (خدا) بود ، عمل و آثارش نیز باقی می‌ماند .
گروه دین واندیشه تبیان