علت دعوای عروس و مادر شوهر

به نظر می رسد كه مادرزن و مادرشوهر الگویی قالبی در زندگی مشترك انسان ها باشند. گفتیم انسان ها و نه ایرانی ها، چون این مشكل ظاهراً در بسیاری از جوامع و فرهنگ ها به چشم می خورد. الگوی قالبی یا به عبارت بهتر، تصوری كه از مادرشوهر یا مادرزن در ایران وجود دارد موجودی غالب است كه طرف مقابلش، یعنی داماد و بیشتر عروس را مغلوب و مطیع خود می خواهد و از اینجا در ارتباطات بین عروس یا داماد و مادرشوهر یا مادرزن شكلی از روابط پیش می آید كه سرانجام به اختلافات بین زن و شوهر می انجامد.
قلب های نشانه رفته

دعوا و اختلاف هم از اینجا شروع می شود كه عروس و داماد كلام یا رفتار (گفته ها و اعمال) مادر زن یا مادرشوهر را نوعی دخالت در زندگی خود می دانند و رفتار آنها را اهانت به خود تلقی می كنند. از طرف دیگر، مادرزن یا مادرشوهر هم انتظار دارند كه عضو تازه خانواده احترام آنها را نگه دارد و جایگاهی خاص برایشان در نظر بگیرد.

در حقیقت، آنها تلاش می كنند ائتلافی به ضرر طرف دیگر شكل دهند. اما چرا بین مادرشوهر و عروس و تاحدی كمتر، بین مادرزن و داماد اختلاف و تعارض پیش می آید؟

می دانیم كه یكی از زیباترین پیوندهای موجود در عالم هستی پیوند بین مادر و فرزند است. از سوی دیگر، مادر طی سال ها زندگی، نوعی احساس هویت خاص در خانه پیدا می كند و خانه را با ارزش ها و افكار و سلایق ویژه خود اداره می كند. او عشق فرزندان و همسرش را به خود احساس می كند و از سوی دیگر، عشق و محبت خود را نثار آنها می سازد. به این ترتیب، مادر شكلی از نظارت را برخانه و خانواده اعمال می كند (این موضوع به ویژه در جوامع شرقی، از جمله در كشور ما نمود بارزتری دارد). او در خانه ای كه خود در ساخت و برپایی اش نقش داشته هویت خویش را می یابد و طبیعی است كه هر فردی یا شرایطی كه این نقش را با مخاطره روبه رو كند یا عشق و عواطف فرزندان را از او به جانب دیگری بازگرداند نوعی تهدید برای او، عواطفش، احساس ارزشمندی، هویت و در نهایت، حس نظارت او بر خانواده محسوب می شود. این موضوع علت اصلی روان شناختی رفتار مادرشوهر یا مادرزن است.

به نظر روان شناس ها، پسر برای مادر ثمره تلاش ها و درگیری عاطفی اوست. وقتی می بیند كه پسرش به سمت زن دیگری رفته، با خود می اندیشد كه مبادا تأثیرش را بر فرزندش از دست داده باشد. او وجوه این تأثیر را در اطاعت قبلی فرزند از خود، در مراقبتی كه فرزند از او می كرد و در احترامی كه به وی می گذاشت می بیند و چون احساس می كند كه پسرش دیگر به حد سابق از وی اطاعت نمی كند و برایش احترام قائل نیست یا به اندازه كافی از او حمایت و مراقبت نمی كند احساس می كند كه فرزندش دیگر از وی تأثیر نمی پذیرد. از سویی، زن دیگر كه در اینجا عروس است هم نمی تواند بپذیرد كه شوهرش احساس امنیتی را كه انتظار دارد از او دریغ كند و انتظار دارد شوهر صددرصد عشق و محبتش را صرف او كند.
پسر برای مادر ثمره تلاش ها و درگیری عاطفی اوست. وقتی می بیند كه پسرش به سمت زن دیگری رفته، با خود می اندیشد كه مبادا تأثیرش را بر فرزندش از دست داده باشد.

از اینجاست كه تعارض مادرشوهر و عروس بروز می كند. بررسی ها نشان می دهد كه حتی اگر عروسی احترام بالایی برای مادرشوهرش قائل باشد و بین آنها كمترین حد تعارض و اختلاف وجود داشته باشد، باز هم از نظر روان شناختی نوعی گسست بین آنها وجود خواهد داشت. این تعارض شخصی نیست، شخصیتی است. این تعارض تلاش برای حفظ موقعیت از یك سو و ایجاد موقعیتی جدید از سوی دیگر و جلب توجه شوهر (پسر) است. بعضی از روان شناسان اجتماعی نوعی تعارض بین نسلی را هم در این زمینه دخیل می دانند. افكار و رفتار نسل ها با یكدیگر متفاوت است و این اختلاف سلایق و خواسته ها به تعارض مادرشوهر و عروس می انجامد.
مادر شوهر

اما مادرشوهر و عروس یا مادرزن و داماد در چه زمینه هایی با یكدیگر اختلاف دارند؟ دكتر تری آپتر، روان شناس دانشگاه كمبریج، در یك تحقیق با عده ای مادرشوهر و عروس و مادرزن و داماد مصاحبه كرد و سپس به تحلیل نتایج آن پرداخت. او براساس یافته های این بررسی، از وضعیت عروس و داماد و مادرشوهر و مادرزن می گوید. از نظر رابطه بین مادرشوهر و عروس، عروس ها رابطه خود را با مادرشوهرهایشان �پرفشار�، �ناراحت كننده�، �سخت و دشوار� توصیف كرده اند. مادرشوهرها هم رابطه با عروس هایشان را �پرتنش�، �سخت� و �ناراحت كننده� دانسته اند. تعداد كمی از مادرشوهرها عروسان خود را �دوستی خوب و نازنین� یا �خوب مثل دختر خودم� دانسته اند.

با نگاهی اجمالی به علل ایجاد کننده این تعارضات می توان دریافت که نیاز اولیه مادر شوهر کسب احترام و حرمت در روابط درک عواطف و دلسوزی اوست و نیاز اولیه عروس یا داماد دارا بودن عرصه برای تجربه ، آزمون و خطا، یادگیری مدیریت زندگی تازه تشکیل شده و اثبات هویت و توانایی خویش است . لذا اگر طرفین با این نیاز طرف مقابل آشنا باشند و آن را به مثابه ابزار لازم برای ارتباطی موثر بدانند بسیاری از تشنجات درون خانواده از میان خواهد رفت. دختر یا پسری که قدم در خانواده همسر می گذارد باید بداند که قدرت شنیدن برخی سخنان را بالا ببرد و شنیدن آن برابر با عمل کردن قطعی آن نیست. کافی است فقط داشتن یک گوش شنوا را نمرین کنند . بر فرض که مادر همسر از روی دلسوزی و حس مادرانه نکته ای را یاد آور شود اگر با پیش زمینه منفی قبلی با این رفتار برخورد نکنیم متوجه می شویم که لازم است نیاز شخصیتی او را مورد توجه قرار دهیم و مقابله های مستقیم و بدون فکر نمی تواند برای ما راهگشا باشد .

مادران نیز باید بپذیرند که قرار نیست زندگی فرزند آنها هم مثل خود آنها منظم و بدون اشکال و اشتباه باشد بلکه آنها ازدواج کرده اند تا بیاموزند ، بسازند و تکامل یابند .